Medicijnen en overlijdensrisico@2x

Medische fouten en overlijdensrisico

Medische fouten en overlijdensrisico@2x

MEDISCHE FOUTEN EN OVERLIJDENSRISICO

Hoe groot is het gevaar?

Medische fouten zijn een onderbelichte doodsoorzaak. In een artikel over de nieuw verschenen Bosatlas van de Veiligheid kopte dagblad Trouw over overlijdensrisico’s: “De keukentrap is pas echt gevaarlijk.”  De krant toonde een grafische voorstelling van de kans op overlijden door verschillende oorzaken en stelde dat er een groot verschil is tussen de aandacht die de verschillende doodsoorzaken hebben. “Er zijn manieren om te overlijden die nou eenmaal een grotere maatschappelijke impact hebben dan andere. Doden als gevolg van een groot ongeluk (kans: 1 op de 17 miljoen) halen sneller de krantenkolommen dan de doden die vallen door fijnstof (1 op de 5900),” aldus Trouw.

Het vreemde is dat de de Bosatlas de grootste doodsoorzaak na ziekte  buiten de cijfers heeft gehouden: medicijnen en medische fouten. Volgens de Deense hoogleraar Peter Gøtzsche veroorzaakt iedere huisarts zeker een sterfgeval per jaar als gevolg van de bijwerkingen van medicijngebruik. Volgens het onderzoeksjournalistieke programma Reporter Radio zijn medicatiefouten na kanker en hart-en vaatziekten doodsoorzaak nummer drie in Nederland.

Wat betekent dit voor u en de (potentiële) zorg die u krijgt?

Door C.F. van der Horst
2 december 2017, geactualiseerd 1 november 2022

Overlijdensrisico

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is het aantal door medische fouten veroorzaakte sterfgevallen in Nederland niet zo heel groot: in 2021 ging het om 36 overlijdens. Die cijfers zijn echter niet volledig. Zo liet een Europees onderzoek dat in 2014 in het Britse artsenblad The Lancet gepubliceerd werd, zien dat in 2009-2010 in Nederland 1,5% van de operaties binnen 30 dagen een dodelijke afloop had (466 sterfgevallen). In 2013 meldde RTLNieuws dat het over een lijst van 1000 medische missers beschikte. 300 daarvan waren sterfgevallen. Er lijken dus nogal wat zaken de doofpot in te gaan. En het lek is nog niet boven, want in 2018 rapporteerde dit nieuwsprogramma dat er elke maand zeker 20 ziekenhuisdoden door medische fouten vallen. De cijfers over overlijden door een verkeerde medicatie, verkeerde combinatie van middelen of verkeerde dosering zijn daarbij buiten beschouwing gebleven, eenvoudigweg omdat deze niet bekend zijn (gemaakt).

In vergelijkbare westerse landen zoals Canada en de VS zijn meer cijfers bekend over overlijdensrisico’s. Daardoor kun je een beeld vormen hoe de situatie hier waarschijnlijk ook is. Hoewel er verschillen qua structuur van de gezondheidszorg zijn, zijn de behandelprotocollen en medicatie grotendeels soortgelijk.

Interessante cijfers over het doodsoorzaken in Canada werden in 2004 gepresenteerd door Ron Law, voormalig directeur van de National Nutritional Foods Association. Hij vergeleek verschillende overlijdensrisico’s met de kans om tijdens een vliegtuigvlucht te verongelukken. Het overlijdensrisico door medische fouten in ziekenhuizen en van bijwerkingen door medicatie was samen met dat van roken en hart- en vaatziekten het grootst — en 1.000-10.000 maal groter dan de kans om te verongelukken met een Boeing 747.

Medische fouten en overlijdensrisico

Hij deed hetzelfde tien jaar later zowel voor het Verenigd Koninkrijk als de gehele Europese gemeenschap en kwam uit op soortgelijke cijfers.

Veel meer doden door medische fouten dan aangenomen

Professor Martin Makary van de gerenommeerde Johns Hopkins Universiteit in Baltimore in de VS schreef dat, gebaseerd op de bekende cijfers, medische fouten niet alleen bijna 10% van de sterfgevallen in de VS uitmaken en daarmee als doodsoorzaak op de derde plek staan, maar  ook dat deze getallen “die we hebben afgeleid uit de literatuur, een onderschatting zijn omdat de uitgevoerde onderzoeken geen poliklinische sterfgevallen of sterfgevallen thuis ten gevolge van een medische fout omvatten [nadruk toegevoegd].”

Met andere woorden, de cijfers zijn onvolledig en het aantal medische fouten als doodsoorzaak moet daardoor aanzienlijk groter zijn, dan men tot op heden aanneemt. De situatie in Nederland zal niet veel anders zijn.

Het grote overlijdensrisico dat bestaat als gevolg van van medicatie en medische fouten, maakt het ontbreken van enige cijfers hierover in de Bosatlas van de Veiligheid een groot manco.

Medische fouten gedefinieerd

Professor Makary zag bovendien nog een aantal zaken over het hoofd, waardoor de werkelijke cijfers nog slechter zijn. Hij definieerde overlijden als gevolg van medische fouten als overlijden door:

  1. Een fout in beoordeling, vaardigheid of coördinatie van de zorg (Zoals de fouten die tijdens ingrepen worden gemaakt. Het tv-programma Zembla documenteerde in 2015 enkele van deze calamiteiten in het UMC in Utrecht)
  2. Een diagnostische fout
  3. Een systeemdefect [van apparatuur] dat de dood tot gevolg heeft of een mislukking om een patiënt te redden van de dood
  4. Een vermijdbare bijwerking.
Professor Martin Makary: medische fouten zijn doodsoorzaak nummer drie.

Professor Martin Makary: medische fouten zijn doodsoorzaak nummer drie.

In deze opsomming vergat hij een aantal cruciale aspecten te vermelden:

  • Elke medicatie heeft bijwerkingen. Het zijn de ongewenste werkingen van een middel. Als je op willekeurig welke bijsluiter kijkt, zie je dat deze de gewenste werkingen in aantal vele malen overtreffen. Zodra je medicatie geeft heb je onvermijdelijk bijwerkingen want ze zijn de gewone werkingen van het middel. Je kunt hooguit proberen om de meest schadelijke vermijden.
  • Veel mensen krijgen chronische medicatie. Er bestaan geen studies die de veiligheid en effectiviteit van langdurig medicijngebruik aantonen. Chronisch medicijngebruik is een risico omdat medicijnen enzymsystemen verstoren en daardoor op zichzelf klachten kunnen veroorzaken.
  • Polyfarmacie, het gelijktijdig gebruik van meerdere medicijnen (gedefinieerd als meer dan vijf), komt veelvuldig voor. Niemand weet hoe de chemicaliën in het lichaam elkaar tegenwerken of juist versterken. Er bestaan geen wetenschappelijke studies die hierover uitsluitsel geven.

Zowel chronische medicatie als polyfarmacie zijn feitelijk een soort Russische roulette. En naar alle waarschijnlijkheid vormen ze belangrijke en geheel onderschatte factoren in het overlijdensrisico door medische fouten.

Neem bijvoorbeeld de bijwerkingen, de ongewenste werkingen. De ene persoon heeft er meer last van dan de andere, maar het betreft gewone werkingen van medicatie. Bijwerkingen maken chronische medicatie in veruit de meeste gevallen onverantwoord, want ze kunnen bij langer gebruik voor nieuwe en andere klachten zorgen. Toch krijgen met name onze ouderen medicatie voorgeschreven  die ze jarenlang gebruiken moeten. Zowel het langdurig gebruik als de combinatie van verschillende middelen is zeer bedenkelijk. Uit observatie blijkt dat een dergelijke chemische cocktail van verschillende middelen tegelijkertijd hen — naast andere bijwerkingen — depressief kan maken. Vreselijk voor henzelf en hun omstanders, maar op zich weer aanleiding om nog een medicijn voor te schrijven. Tenzij een arts hierop alert is, is het einde zoek.

Hoeveel mensen krijgen vijf of meer verschillende medicijnen?

Het aantal ouderen dat een cocktail van medicijnen krijgt, is onthutsend. Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat “30-45 procent van de 65-plussers, in totaal tussen 750.000 en één miljoen mensen, dagelijks vijf of meer verschillende geneesmiddelen gebruiken. Voor bijna 20 procent van de 75-plussers (circa 200.000 mensen) loopt dit aantal op tot meer dan negen.” Het is bijna onvoorstelbaar maar sommige ouderen krijgen zelfs meer medicijnen voorgeschreven. Deze praktijk is helaas niet ongebruikelijk. Ter illustratie ziet u hieronder een voorbeeld. Het is de medicatielijst van een willekeurige 80-jarige man. Dagelijks moest hij maar liefst 16 medicijnen nemen! Niemand weet hoe deze chemicaliën op elkaar inwerken, elkaar versterken of verzwakken. Daarnaar zijn eenvoudigweg geen onderzoeken gedaan. Het staat echter vast dat de middelen de gebruikelijke lichaamsprocessen verstoren. En elk van hen heeft bijwerkingen.

Medische fouten: medicatielijst met 16 verschillende medicijnen voor een 80-jarige man.

Medische fouten: medicatielijst met 16 verschillende medicijnen per dag voor een 80-jarige man.

Zijn medicijnen echt nodig?

De vraag is of deze medicijnen echt allemaal nodig zijn. Van de ongeveer 2000 medicijnen die er op de markt zijn, wist een apotheker er desgevraagd slechts een te noemen die echt geneest: antibiotica. De rest zijn symptoombestrijders of uitstelmiddelen. Omdat de arts in zijn opleiding weinig gereedschappen krijgt hoe hij oorzaken moet behandelen, is hij gedwongen in te zetten wat hij wel heeft geleerd. In veel gevallen komt dat neer op het voorschrijven van deze symptoom- en uitstelmiddelen. Dat ligt in grote mate aan de behandelprotocollen. Dokters behandelen volgens richtlijnen die in grote mate door de farmaceutische industrie worden bepaald en daardoor hoofzakelijk medicamenteus van aard zijn.

Daarbij wordt er ook medicatie voorgeschreven omdat iemand statistisch in een risicogroep zit. Met andere woorden, iemand is nog geen patiënt, maar er bestaat een kans op een klacht en daarom schrijft de arts voor de zekerheid iets voor, zoals bloedverdunnende, bloeddrukverlagende en cholesterolverlagende medicijnen. Het boek Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid legt uit hoe dit voorschrijfgedrag wordt beïnvloed door een statistisch model, het zogenaamde Number Needed to Treat (NNT). Het NNT wordt gedefinieerd als dat aantal mensen dat gedurende een bepaalde termijn behandeld moet worden om te voorkomen dat een ervan een ziekte krijgt dan wel te zorgen dat hij geneest. Zo kan het gebeuren dat een medicijn aan 100 mensen verstrekt moet worden zodat een van hen er baat van heeft. 99 van hen nemen dus onnodig medicatie. Statinen zijn hiervan een typisch voorbeeld. Bij slechts een op 100 mensen verlagen deze middelen het cholesterolgehalte, terwijl ze ernstige bijwerkingen hebben. Bovendien blijkt het sinds decennia verlagen van de cholesterolspiegel geen invloed te hebben op het voorkomen van hart- en vaatziekten. Dat is ook niet zo verwonderlijk, want de onderliggende cholesterolhypothese van de fysioloog Ancel Keys bleek gemanipuleerd. In het boek Dodelijke leugens. Artsen en patienten misleid kunt u uitgebreid lezen hoe dit in zijn werk ging. Ondertussen behoren statinen tot de best verkopende medicijnen.

Medische opleiding schiet tekort

Uit het onthutsend grote overlijdensrisico als gevolg van medische fouten en medicatie moge het duidelijk zijn dat het medisch onderwijs schromelijk tekort schiet.

Onze dokters zijn welwillende en hulpvaardige mensen. Hun opleiding heeft ze echter gericht op ziekte en farmacie. Ze zouden juist moeten leren over gezondheid en hoe deze op een natuurlijke wijze te behouden is. Voeding zou een groot deel van de artsenopleiding moeten uitmaken, misschien zelfs wel het leeuwendeel.

“Laat uw voeding uw medicijn zijn en uw medicijn uw voeding,” zei de Griekse arts Hippocrates ooit. Het opvolgen van dit advies zou het overlijdensrisico als gevolg van een medische behandeling vele malen verkleinen. En zouden onze artsen ook niet veel meer voldoening vinden in de kunst om mensen gezond te houden?

Meer weten?

Waarom leren onze artsen niets over voeding in hun opleiding?  En waarom doet onze regering daar niets aan? Hoe zit het met de voedingsrichtlijnen  door wie worden deze vastgesteld en hoe betrouwbaar zijn ze?

Krijg de feiten. Koop en lees het boek ‘Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid’ vandaag nog.

Klik nu op de knop hieronder en ga naar de webshop.

Wilt u allereerst een kennismaking? Vraag nu hier gratis het eerste hoofdstuk aan!

 

Copyright © 2017, 2022 C.F. van der Horst, Per Veritatem Vis. Alle rechten voorbehouden.

U kunt helpen!

Vindt u dit bericht interessant? Wilt u meer van dit soort informatie? Steun ons door uw donatie!

ValutaBedrag