Edith Schippers en de draaideur tussen industrie en overheid

Edith Schippers, voormalig minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, is een schoolvoorbeeld van de draaideur tussen overheid en industrie. Ze keert weer terug in de politiek als lijsttrekker van de VVD voor de Eerste Kamerverkiezingen in 2023. Het kamerlidmaatschap neemt slechts een dag in de week. Daarnaast blijft ze werken bij het chemiebedrijf DSM waar ze de functie van voorzitter van de raad van bestuur van DSM Europa bekleedt. In het promotiefilmpje van de VVD zegt ze dat zij met die combinatie niets mis vindt, zolang ze maar transparant is over wat ze naast haar kamerlidmaatschap doet. Denkt ze soms dat er iemand is die gelooft dat de vos goed op de kippen passen kan, als hij er eerlijk voor uitkomt dat hij een vos is? Wiens belang dient ze werkelijk?

Door C.F. van der Horst
29 december 2013, geactualiseerd 25 oktober 2022

Edith Schippers: een typisch voorbeeld van de draaideur tussen overheid en industrie.

In 2020 klaagde huisarts Bram Tjaden in het artsenweekblad Medisch Contact over de “agressieve en drammerige toonzetting van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) tegen alles wat niet-regulier is”. Hoewel hij wars was van kwakzalverij, keurde hij de demoniserende handelswijze van de VtdK af omdat voor deze club “alleen de eigen invulling geldt van wat wetenschappelijke evidence is.” De VtdK roept bij dokters angst op “om ongenadig op de korrel te worden genomen door de VtdK en in hun kielzog opererende collega’s als je je inlaat met complementaire en/of integratieve vormen van geneeskunde dan wel deze faciliteert. Zolang de VtdK vasthoudt aan deze toonzetting zal een open dialoog tussen regulier en niet-regulier heel moeilijk zijn,” aldus Tjaden.

Schippers liet zich enige jaren geleden van een zwarte zijde zien door haar sympathie voor deze haatgroep uit te spreken. Ze misbruikte het officiële kanaal van haar ministerie in 2011 om middels een videotoespraak de ledenvergadering van de VtdK te woord te staan. Ze maakte geen vrienden met deze toespraak. De soms verbijsterde commentaren van mensen onder de video spreken boekdelen.

Toenmalig minister Schippers (VWS) spreekt tot de ledenvergadering van de Vereniging tegen de Kwakzalverij@2x

Toenmalig minister Schippers (VWS) sprak in 2011 tot de ledenvergadering van de Vereniging tegen de Kwakzalverij

In haar rede brak ze een lans voor evidence-based medicine (EBM). EBM ziet er op het eerste gezicht verstandig uit; EBM wordt gefineerd als het gewetensvolle, expliciete en oordeelkundige gebruik van het huidige beste bewijsmateriaal bij het nemen van beslissingen over de zorg voor individuele patiënten. Was de oorsprong van EBM mogelijk zuiver, het is verworden tot niet meer dan een gereedschap voor industriële belangen.

Hier volgt een citaat uit De verborgen verschrikkingen van de psychiatrie over EBM: “In een rapport uit 2017 uitte de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) haar bezorgdheid over de beïnvloeding door de (farmaceutische) industrie. De RVS is een onafhankelijk adviesorgaan voor regering en parlement en adviseert over volksgezondheid en zorg. De Raad betoogde ‘dat evidence-based een keurmerk is geworden voor goede, deugdelijke zorg dat de farmaceutische en hulpmiddelenindustrie in de kaart heeft gespeeld. Deze heeft in de RCT*, de meest dure vorm van onderzoek, een instrument gevonden om de agenda, uitvoering en publicatie van onderzoek te bepalen. Hierdoor wordt relatief veel onderzoek naar geneesmiddelen gedaan, vallen gepubliceerde resultaten onevenredig vaak positief uit en heeft farmacotherapie een grote plaats in richtlijnen. Onderzoeksgebieden die commercieel niet interessant zijn of waar geen sprake is van kapitaalkrachtige partijen, zijn daarbij in het nadeel.’ Evidence-based is daardoor exclusief voorbehouden aan de industrie die in staat is een RCT te betalen. Leefstijl- en kruidengeneeskunde, homeopathie, ayurveda en traditionele Chinese geneeskunde vallen in de niet-kapitaalkrachtige categorie, blijven daardoor van RCT’s verstoken en zo buiten het blikveld van de arts (in opleiding).”

RCT: gerandomiseerd, gecontroleerd onderzoek

Schippers sprak zich in de bovengenoemde videotoespraak expliciet uit tegen alternatieve geneeswijzen en met name homeopathie. Ze betoogde: “Het is aan ons allemaal om de aantrekkelijkheid van alternatieve geneeswijzen te relativeren met de kracht van argumenten.” Daarbij ging ze net zoals de VtdK volledig voorbij aan het feit dat er veel kwakzalverij in de westerse, op farmaceutische leest geschoeide geneeskunst bestaat. Slechts zeer weinig medische behandelingen hebben een harde wetenschappelijke basis.

DSM is een toeleveringsbedrijf voor de farmaceutische industrie. Het is daarom niet zo verwonderlijk dat Schippers als DSM-bestuurder deze bedrijfstak bevoordeelt ter uitsluiting van potentiële concurrenten. Haar rondgang door de draaideur van overheid-industrie-overheid zal haar visie niet verbeterd hebben.

Als een politica dergelijke sympathieën en belangenverstrengeling heeft, zijn er dan nog onafhankelijke beslissingen voor het algemeen goed van de bevolking mogelijk? Als de vos de passie preekt, boer let op je kippen.

Schippers is niet de enige bij wie belangenverstrengeling een rol speelt. Er zijn relatief veel ‘vossen’ die van de draaideur van overheid naar industrie en omgekeerd gebruik hebben gemaakt. In het boek Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid kunt u uitgebreid lezen over deze draaideur en de verschillende vormen van belangenverstrengeling en hoe deze gezondheidsadviezen, dokters en uiteindelijk ú beïnvloeden.

“Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid” beschrijft de draaideur tussen overheid en industrie, de belangenverstrengeling van bewindvoerders en wetenschappers, de massamarketing van de farmaceutische industrie en de leugens waarmee artsen alsook ú bedrogen worden.