ADHD: is medicatie wel de beste behandeling? -

Als een kind gediagnosticeerd wordt met ADHD komen de ouders voor een moeilijke keuze te staan. Laten ze hun kind behandelen met Ritalin (methylfenidaat) of een soortgelijke harddrug? Het is geen vanzelfsprekende keuze, helemaal niet als je weet welke gevolgen een dergelijke middel kan hebben. Toch gaan veel ouders overstag als de arts of indirect de leerkracht op het gebruik aandringt. Maar hoe zit het nu precies met methylfenidaat? Wat is het en wat zijn de gevolgen ervan?

Door C.F. van der Horst
5 augustus 2016, geactualiseerd 31 augustus 2022
Foto van Daniela Dimitrova via Pixabay

Geen mens wil zijn kinderen verslaafd zien. Iedere weldenkende ouder zal zich inzetten om het kind een gelukkig leven te schenken en hem verre van drugs te houden. Toch zijn er talrijke moeders en vaders die, ten einde raad, hun kinderen met ADHD harddrugs zoals Ritalin en Strattera geven. Het boek Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid zegt hierover: “Ritalin [methylfenidaat] staat op Lijst I van de Nederlandse Opiumwet tussen andere zware drugs zoals heroïne, cocaïne, amfetamine, LSD, XTC en zware pijnstillers.” Als ouders beseffen wat ADHD-medicatie echt is en doet, zullen ze hun kinderen natuurlijk nooit eraan blootstellen.

Ouders (en leerkrachten) wordt echter wijsgemaakt dat ADHD een ziekte van de hersenen zou zijn die met zware drugs jarenlang behandeld moet worden. Ze zouden hun kinderen ernstig tekort doen als ze geen pillen zou geven. Voor dergelijke uitspraken bestaat echter geen enkel bewijs. ADHD is enkel een benaming voor een combinatie van gedragskenmerken. Zonder bewijs voor een oorzaak is het wel erg misleidend om dit gedrag een ziekte of stoornis te noemen, waarvoor een nota bene een harddrug gebruikt zou moeten worden. Bovendien zijn de langetermijngevolgen van methylfenidaat voor zich nog ontwikkelende hersenen onbekend.

Dit artikel belicht daarom in het kort de achtergrond van ADHD en de medicatie. Bovendien vindt u hier veertien tips die mogelijk helpen – zonder gevaarlijke bijwerkingen.

Het Nationaal Kompas Volksgezondheid, de website van het RIVM met informatie over de volksgezondheid en zorg in Nederland, meldt: “ADHD (Attention-Deficit Hyperactivity Disorder) is een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. De diagnose wordt bij kinderen vanaf 4 jaar en bij jongeren gesteld. De belangrijkste kenmerken zijn: slechte concentratie, overbeweeglijkheid, rusteloosheid en impulsiviteit.

Volgens een schatting van de American Psychiatric Association, APA, heeft 5 percent van de kinderen en 2,5 percent van de volwassenen ADHD. Vreemd genoeg bestaat er geen enkele medische test of wetenschappelijk onderzoek die het bestaan van ADHD (of voor welke psychiatrische classificatie dan ook) aantoont. Het stempel ADHD is louter subjectief. Maar ook al ontbreekt enige wetenschappelijke onderbouwing van de diagnose ADHD, de vermeende gedragsstoornis wordt wijd en zijd gepromoot.

Het Nationaal Kompas kopt op haar website: “Door betere herkenning meer kinderen met ADHD in behandeling.” Vroeger bestond het etiket ADHD niet en kon men het derhalve nergens opplakken. Door alle reclame voor ADHD krijgen tegenwoordig steeds meer kinderen dit etiket te pas en te onpas opgeplakt: de stoornis wordt ‘steeds beter herkend’.

ADHD is een hype die is opgeklopt door de farmaceutische industrie die medicatie voor ADHD verstrekt. In Europa mag er geen reclame worden gemaakt voor medicatie, maar wel voor een ziektebeeld of als afwijkend beschouwde gedragskenmerken, zoals ADHD. Het doel is duidelijk: het slijten van medicatie. Het is buitengewoon slimme marketing want een stempel als ADHD is een uitleg voor een probleem dat ouders en leerkrachten niet kunnen oplossen. Het etiket verschaft hoop dat wat men ook vindt dat er scheelt aan het kind, aangepakt gaat worden. Valse hoop, want het gaat hier om medicatie en niet om GENEESmiddelen. Echte geneesmiddelen worden gedurende korte tijd gebruikt en maken, doordat ze hun werk doen, zichzelf overbodig. Medicatie voor ADHD pakt absoluut geen oorzaak aan en moet ondanks de gevaren langdurig worden gebruikt. Commercieel gezien is dat een zeer interessant scenario.

Langdurig en chronisch medicijngebruik is echter onwetenschappelijk, omdat er geen enkele studie bestaat die de gevolgen op lange termijn heeft beschreven. Medicatie heeft ALTIJD ‘bij’werkingen en dat is zeker het geval bij deze harddrugs voor kinderen.

Het medicijngebruik voor ADHD rijst de pan uit. De getallen liegen er niet om. Vooral sedert het jaar 2000 is de promotie van de klachten goed op gang gekomen, zodat bij de geringste onrust of onhandelbaarheid een recept wordt voorgeschreven. Vooral de verkoopcijfers van methylfenidaat (o.a. Ritalin en Concerta) zijn ongekend. Tussen 2000 en 2013 nam het gebruik van deze harddrugs voor kinderen met een factor 7,5 toe tot 1,3 miljoen recepten alleen al voor methylfenidaat!

Gelukkig is er een kentering ingezet. De Stichting Farmaceutische Kengetallen wijt dit aan het advies van de Gezondheidsraad in 2014 om zorgvuldiger met de verstrekking van de harddrugs om te gaan. Waarschijnlijk leidde dit advies al tot meer terughoudendheid bij het voorschrijven van methylfenidaat bij jongeren. Zo daalde het aantal gebruikers van zes tot en met vijftien jaar in 2015 met 2,5%. Dit percentage steeg de afgelopen jaren geleidelijk tot 7,8% in 2018. In totaal gebruikten 78.000 jongeren in deze leeftijdsgroep in het afgelopen jaar methylfenidaat. In 2014 waren dat er nog 98.000, aldus de stichting. Hoewel deze ontwikkeling positief is, is het natuurlijk nog absurd dat maar liefst 78.000 kinderen legale harddrugs krijgen.

Vraag willekeurig wie uit het Onderwijs en hij/zij zal beamen dat ook vroeger kinderen periodiek onrustig waren of bij tijden uit het raam staarden. Misschien uit onrustig gedrag zich tegenwoordig sterker, omdat er een algemeen verval van normen en waarden is en omgangsvormen over de hele linie zijn verwaterd. Hierdoor zijn sommige kinderen niet meer beleefd en tonen ze hun ouders of leerkracht geen respect. Ongeveer twintig jaar geleden echter werd er een ADHD epidemie in gang gezet. Niet omdat kinderen ziek waren of een afwijking hadden, maar omdat er een markt voor medicatie werd gecreëerd. ADHD werd niet ontdekt als gevolg van een geneeskundige doorbraak of een nieuw soort laboratoriumonderzoek of medische test. De voorloper van de ‘stoornis’, Aandachtstekortstoornis (met en zonder hyperactiviteit) afgekort tot ADD, kwam tot stand door een stemming met handopsteking van een dozijn psychiaters in een kantoor. Omdat er meer stemmen voor dan tegen waren, werd ADD in 1980 als een officiële ‘diagnose’ in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-III) opgenomen. In 1994 verscheen DSM-IV en veranderde de naam in ADHD. Door de registratie in de DSM werd medicatie voor ADHD vergoed door verzekeringen. Dat feit maakte het uitermate lonend voor medicijnfabrikanten om ADHD op grote schaal onder de aandacht te brengen. Wil je medicatie verkopen, moet je ziekte of stoornissen verkopen. Psychiatrische kringen beweren dat de diagnose ADHD pas mag worden gesteld na zorgvuldige diagnostiek na een zorgvuldig psychiatrisch onderzoek. Hoe geruststellend dit ook klinkt, het is louter gebakken lucht, want betrouwbaar onderzoek bestaat niet in de psychiatrie. Willekeur en subjectiviteit voeren de toon. Binnen de psychiatrie bestaan er geen testen of onderzoeken die het bestaan van ADHD of welke andere psychiatrische ziekte onweerlegbaar kunnen aantonen.

De Amerikaanse psychiater Allen Frances, hoofdredacteur van de DSM-IV, schreef in zijn boek Terug naar normaal over zijn collega’s die meewerkten aan DSM-5 en nog meer gewone aspecten van het leven als psychiatrische aandoeningen in de nieuwe editie van de DSM wilden onderbrengen: “Ze hadden zich voorgenomen om allerlei nieuwe psychische stoornissen toe te voegen en de regels voor het diagnosticeren van bestaande stoornissen te versoepelen. Er waren geen dwingende wetenschappelijke data die de vele voorstellen die uiteindelijk aan ons werden voorgelegd onderbouwden. De psychiatrische wetenschap bood elke dag opwindende nieuwe inzichten in de werking van het brein, maar werkelijk niets daarvan kon worden vertaald in de manier waarop we patiënten behoren te diagnosticeren en te behandelen [nadruk toegevoegd].”

Hij vervolgde: “Bij elkaar genomen zouden de nieuwe stoornissen die mijn vrienden zo opgewekt promootten, tientallen miljoenen nieuwe ‘patiënten’ creëren. Ik zag al voor me hoe al die betrekkelijk normale mensen verstrikt raakten in het buitensporig grote diagnostische net van DSM-5 en vreesde dat velen van hen onnodige medicijnen zouden moeten slikken, met potentieel gevaarlijke bijwerkingen. De geneesmiddelenfabrikanten zouden hun vingers aflikken terwijl ze uitdokterden hoe ze de aanlokkelijke nieuwe doelwitten het best konden uitbuiten voor hun welbekende ziekmakerij.” In Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid verklaarde Frances: “Er is nog geen uitzicht op een biologische test die een mentale stoornis aantoont.”

Niet alleen ontbreekt enig wetenschappelijk bewijs voor ADHD, ook van de werking van de medicatie en vooral van de gevolgen op de lange termijn is nog weinig bekend.

Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid en De Verborgen verschrikkingen van de psychiatrie documenteren op uitstekende wijze hoe de wetenschap wordt gemanipuleerd@2x

Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid en De Verborgen verschrikkingen van de psychiatrie documenteren op uitstekende wijze hoe de medische wetenschap wordt gemanipuleerd.

In 2012 zei de Belgische moleculair biologe professor Christine Van Broeckhoven, wereldberoemd voor haar baanbrekende onderzoek naar de ziekte van Alzheimer, in een interview in De Standaard: “Wij gebruiken veel te veel Rilatine [de Belgische merknaam voor methylfenidaat], Prozac en slaapmiddelen, dat is duidelijk. Op dat gebied zijn we zeer slecht bezig. Zéér slecht. We kennen daarvan de consequenties nog totaal niet. Ik hou mijn hart vast voor de gevolgen op langere termijn. Alles wat naar de hersenen gaat en daar niet thuishoort, is een risico. Zo simpel dat [nadruk toegevoegd].

Professor Christine Van Broeckhoven: Alles wat naar de hersenen gaat en daar niet thuishoort, is een risico.

In 2011 meldde het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Ruim 40.000 Nederlandse kinderen met ADHD of een angststoornis of depressie slikken Ritalin of Prozac zonder dat bekend is hoe deze geneesmiddelen inwerken op jonge hersenen. Wat zijn de effecten op het zich ontwikkelende brein? Kleven er risico’s aan het gebruik op jonge leeftijd, of misschien juist onverwachte voordelen. U leest het goed: onze kinderen krijgen middelen voorgeschreven waarvan de veiligheid helemaal niet bekend is. Sterker nog, zoals u in de allereerste alinea hebt kunnen lezen, gaat het om door de overheid erkende harddrugs.

Niet voor niets is het AMC bezorgd over de blijvende gevolgen van ADHD-medicatie. RTL berichtte in de zomer van 2016: “Het lijkt er op dat Ritalin de werking van hersenen bij kinderen voorgoed verandert, ook al zijn ze gestopt met het medicijn. Dat blijkt uit onderzoek van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. Zorgelijk, noemen de onderzoekers deze resultaten. Want dat het medicijn dit soort effecten heeft, was nog niet eerder bekend.”

Een rechter oordeelde in 2011 dat de moeder haar dochter geen Ritalin mocht verstrekken. De advocate, Mr. Lucy Habets, betoogde: “Ritalin wordt ook wel ‘Kiddy cocaïne’ genoemd. Er zijn vele studies waaruit blijkt dat er grote vraagtekens te plaatsen zijn bij het gebruik ervan, met name op lange termijn. De studies zijn van dien aard dat er in ieder geval grote terughoudendheid op zijn plaats is bij het voorschrijven ervan. ‘Kinderen maken of breken’, dat lijkt de keuze voor Ritalin.” Hoewel dit oordeel later weer is aangevochten, laat het zien hoe weinig harde wetenschappelijke onderbouwing voor de verstrekking van deze harddrugs aan kinderen er bestaat, anders had de rechter deze uitspraak nooit kunnen doen.

Harvard-psychiater Peter Breggin schreef: “De criteria voor Aandachtstekort en hyperactiviteitstoornis (ADHD) richten zich op gedrag dat volwassenen frustrerend en storend vinden. Conflicten tussen kinderen en volwassenen worden geherdefinieerd als ziektes of aandoeningen van de kinderen. Behandeling met stimulerende middelen zoals methylfenidaat (Ritalin) zal een grotere volgzaamheid in elk kind (of dier) teweeg brengen zonder daadwerkelijk het gedrag of academische prestaties te verbeteren. Ouders zijn er niet van op de hoogte dat ze gedragscontrole voor toxische effecten van medicijnen ruilen. Het etiket ADHD wordt aan kinderen gegeven die in werkelijkheid beroofd zijn van de juiste aandacht van volwassenen. Deze kinderen vereisen betere aandacht van volwassenen voor hun basisbehoeften.”

Kinderen kunnen soms moeilijk zijn. Dat ‘moeilijk’ wordt erger in de mate dat men als ouder of leerkracht niet weet ermee om te gaan. Het wordt dan een probleem dat men niet kan oplossen. Een vader of moeder moet ten einde raad zijn dat ze overgaan tot het geven van harddrugs aan hun kinderen — met alle consequenties van dien. Artsen die ze voorschrijven, zouden beter moeten weten. Alle kinderen hebben hulp en vooral liefde nodig en een aantal meer dan anderen. Hoewel sommigen soms absoluut lastig kunnen zijn, is daar met de juiste gereedschappen in de meeste gevallen iets aan te doen. Een goede vuistregel is: hoe erger het probleem, hoe lichter de aanpak dient te zijn.

Er zijn een aantal zaken die u bij kinderen, al dan niet met een diagnose ADHD, kunt doen:

De eerder vermelde professor Allen Frances raadt aan om ten eerste, dus voordat men met medicatie begint: “Waakzaam toe te zien.” In veel gevallen lossen kinderproblemen vanzelf op.
Voorkom het geven van medicatie en al helemaal harddrugs zoals Ritalin, Concerta en Strattera. Deze middelen hebben ernstige bijwerkingen, tot aan zelfmoord toe.
Suiker is een groot probleem. Onze kinderen krijgen tegenwoordig verschrikkelijk veel geraffineerde suiker binnen en gekoppeld aan onvolwaardige voeding kan dit enorme onrust veroorzaken. Ouders zijn soms verbaasd over de resultaten als ze hun kinderen strikt suiker onthouden. Natuurlijke zoetmiddelen zoals de natuurlijke vruchtensuikers in vers fruit en eventueel stevia en een weinig honing zijn betere alternatieven.
Test uw kind voor overgevoeligheid voor de vele chemicaliën (zoet-, kleur- en geurstoffen) die in ons eten zitten. Volgens Dr. Lidy Pelsser, onderzoekster bij het Centrum voor ADHD en Voeding, krijgt 60% van de kinderen gedragsstoornissen door de alledaagse voeding. Een eliminatiedieet (RED) zou uitkomst kunnen bieden.
Zorg voor volwaardige, biologische voeding met voldoende eiwitten, vers fruit en dito groenten.
Een voedingssupplement met magnesium kan kinderen tot rust brengen.
Voldoende slaap is erg belangrijk.
Laat kinderen naar vermogen bijdragen in het gezin. Geef ze het gevoel dat ze deel van het gezin zijn en laat ze eraan bijdragen met klusjes zoals de afwas of het dragen van een paar boodschappen.
Tv kijken en computerspelletjes zijn dodelijk voor de fantasie van het kind. Het leert niet zichzelf te vermaken, maar moet vermaakt worden. Het wordt introvert erdoor. Doseer deze activiteiten ten zeerste. Waar dat kan, is buitenspelen met buurkinderen de beste activiteit.
Geef uw kind de aandacht en liefde dat het verdient, maar overdrijf het niet. U hebt ook recht op tijd voor uzelf of uw partner. Het kind, als deel van het gezin, dient dat te begrijpen. Leg het deze zaken uit. Een kind snapt veel meer dan wordt aangenomen — misschien kunt u zich dat nog herinneren van toen u zelf kind was.
Wees consequent.
Hoewel een kind niet dezelfde rechten als een volwassene heeft, heeft het wel recht op een eigen mening. Respecteer die mening, maar houdt het beste voor het gezin als groep in de gaten. Leg uw beslissingen uit. Begrip en geduld zijn onontbeerlijk.
Als het kind jengelt en dreint, richt de aandacht naar buiten. Maak een wandeling en laat het dingen bekijken die het nog niet eerder gezien heeft. Beloon het voor goed gedrag en maak er een spel van door bijvoorbeeld iets leuks te gaan doen als ze hun kamer opruimen (en het niet te doen als ze het niet doen). Het belonen van positieve zaken is belangrijker dan het bestraffen van negatieve.
Geduld is een belangrijke factor. In de meeste gevallen gaan de gedragsproblemen, net als die van de puberteit, vanzelf weer over.